Chuyện kể về một cô giáo làng mê lan
02:34Tôi sinh ra và lớn lên trong một gia đình đông con ở một vùng quê nghèo khó. Ngày còn bé, tuổi thơ của tôi gắn bó với những cánh đồng và dòng sông.
Kỷ niệm tuổi thơ của tôi là những buổi chăn trâu, chăn
ngỗng nhiều hơn là kỷ niệm về những ngày đi học. Những đứa trẻ như tôi thời bấy
giờ còn đói ăn, thiếu mặc nhưng tôi vẫn rất mộng mơ. Tôi có thể ngồi hàng giờ để
ngắm trời mây, ngắm nhìn những dãy núi ở đâu xa lắm in thẫm trên nền trời xanh
trong cùng những đám mây trắng bồng bềnh trôi hay những bông hoa súng, hoa chang
chang trong những con sông, mương máng cũng đủ chỗ cho tôi thả hồn vào đó rồi.
Ôi! những vẻ đẹp bình dị của làng quê ấy giờ đây không còn nữa. Đâu rồi những
khoảng trời mộng mơ? Đâu rồi những cánh đồng lúa bát ngát thẳng cánh cò bay? Còn
đâu những con sông hiền hòa nước trong vắt nhìn thấy cả đáy bùn cùng với đàn cá
rô, cá cờ đang bơi lội. Thay vào đó bây giờ là những lò gạch, làng xóm lan ra
che khuất cả cả cánh đồng. Những con sông nước đen bốc mùi khó chịu. Làng xóm
cũng thay đổi rất nhanh, những ngôi nhà cao tầng mọc lên chen chúc nhau. Cuộc
sống đầy đủ hơn. Ai ai cũng hối hả lao vào công việc kiếm sống. Vậy mà tôi như
người lạc lõng giữa cái guồng quay hối hả ấy. Quê tôi, những đàn bà con gái ở
tuổi tôi, không nói gì đến nông dân mà kể cả giáo viên ở huyện tôi, ai cũng còn
đang bận rộn, toan tính với cơm áo, gạo tiền. Mặc dù tôi cũng chẳng có nguồn thu
nhập nào hơn họ nhưng tôi lại mê mẩn vì lan. Những cây lan là niềm vui của tôi,
nó lấp đi những khoảng trống trong tâm hồn tôi. Nó làm dịu đi những áp lực của
cuộc sống còn nhiều khó khăn vất vả.
Tôi yêu hoa lan từ khi còn trẻ, ngày ấy tôi hay đọc tiểu
thuyết. Khi đó tôi chưa biết hình dạng hoa lan là gì, tôi chỉ biết là hoa lan
rất đẹp mà những người lính thường lấy lan rừng tặng cho người con gái mình yêu
thương. Tôi cảm nhận được vẻ đẹp tinh khôi của lan rừng qua những trang tiểu
thuyết.
 |
| Tôi yêu hoa lan từ khi còn trẻ (hình minh họa) |
Thế rồi một lần, anh họ tôi đi thực tập ở đâu đó về cho
tôi một giò lan. Anh bảo: "Lan tai trâu đấy! " Tôi vô cùng thích thú và cũng tin
đó là lan tai trâu thật. Tôi liên tưởng ngay vì lá nó giống cái tai trâu nên nó
có tên là tai trâu.
Nhưng sau này khi đã biết hơn về lan tôi mới biết đó
không phải là lan tai trâu mà phải gọi là đai châu mới đúng những đó hoa mọc chi
chit như được kết lại thành một chuỗi hạt châu.
Còn cây lan ông anh họ cho, hoa của nó giống như những vì
sao nên tôi cứ gọi nôm na là lan sao và sau này tôi mới biết thực ra chỉ là cây
cẩm cù (Hoya carnosa) một loại giây leo, mà nhiều người gọi lầm là lan cẩm cù,
cây lan sáp, lan cầu lông, lan cầu, lan anh đào.
Thế rồi lớn lên tôi xây dựng gia đình. Chồng đi công tác
xa, con còn nhỏ bé, cuộc sống khó khăn với bộn bề công việc, cái tính "lãng mạn"
mê lan của tôi đành gác lại. Bây giờ, con đã lớn hơn không mất nhiều công sức để
chăm con như ngày trước nữa, cuộc sống đã tạm ổn định cái lãng mạn lại trỗi dậy
trong tôi. Cách đây vài năm, tôi có được một giò lan Đai châu thật sự với ba
ngọn của ông anh chồng cho. Lúc ấy tôi mới biết thế nào là lan Đai
Châu.
Mùa xuân năm ấy có một ngọn ra hoa được một bông. Cánh
hoa màu trắng có điểm pha màu tím nhạt. Lúc ấy tôi mãn nguyện lắm, ra ngắm, vào
ngắm. Thấy vậy chồng tôi bảo: "Anh chỉ thấy nó giống hoa bèo tây thôi." Đúng
vậy, với những người vô tình, nó chẳng có gì đáng nói, nó giống như hoa bèo
thật. Nhưng đối với tôi, hoa lan Đai trâu không đẹp lộng lẫy như một số loài hoa
khác, nó có vẻ đẹp bình dị, mộc mạc nhưng cũng đủ làm đắm say lòng tôi
rồi.
 |
| Hoa lan Đai trâu không đẹp lộng lẫy như một số loài hoa khác |
Mùa hè năm 2008, tôi đi chăm sóc mẹ chồng ốm tại bệnh
viện, nhờ chồng con ở nhà tưới hộ cây lan đai châu. Không biết chồng con tưới hộ
như thế nào mà cây lan bị bệnh (Tôi cho rằng chồng con tưới vào lúc tối quá và
cũng có thể là nước tưới chưa qua lọc). Lá vàng và xuất hiện những đốm tròn màu
vàng rồi chuyển sang màu nâu sậm. Tôi buồn lắm! Lo sợ cây lan sẽ chết mất. Nơi
tôi ở lúc bấy giờ không có mấy người biết đến lan.
Rất may là có một người ở đâu về thuê đất trồng lan. Tôi
mạo muội đến mua thuốc về trị bệnh cho cây đai châu. Đến nơi, tôi ngất ngây vì
những cây lan của họ. Ngất ngây không phải vì đẹp mà vì nhiều, vì lúc ấy họ mới
trồng và chưa có hoa và đó là lần đầu tiên tôi nhìn thấy nhiều lan như thế. Và
họ cũng trồng chủ yếu là đai châu và một số lan rừng khác. Tôi hỏi mua thuốc, họ
không bán mà bảo mang đến họ phun hộ thuốc cho lan. Thật là may mắn sau khi gửi
nửa tháng tôi đến xin lại, cây lan của tôi đã xanh trở lại. Thật là cảm ơn bà
chủ vườn lan. Tôi cũng không cho biết là họ đã phun thuốc gì? Tôi có hỏi mua
lan, họ bảo mua cũng không bán mà xin cũng không cho. Bà chủ vườn lan bảo 1
triệu một giò cô có mua được không?
Nói vậy thì tôi đầu hàng rồi, lương tháng được ba triệu
còn phải cho con đi học và biết bao chi phí khác nữa làm sao dám mua. Tôi ra về
mà lòng cứ ngẩn ngơ, thỉnh thoảng tôi lại đến thăm vườn lan để được xem những
cây lan thế nào? Có loại lan mới nào về không? Thế rồi cũng thành quen, bà chủ
cho tôi một vài nhánh lan nho nhỏ. Tôi cám ơn bà chủ và bắt đầu say mê trồng
lan. Lúc bấy giờ rất may mạng Internet đã về đến quê tôi, Tôi vào trang Web để
học hỏi về lan, nào ngờ trên mạng mênh mông kiến thức về trồng lan. Tôi bắt gặp
được trang Web của Hội hoa lan của người Việt tại Hoa Kỳ. Tôi say sưa đọc các
bài viết của mọi người và đặc biệt là của bác Đáng. Tôi xem cả các clip bác
hướng dẫn về việc trồng lan. Tôi vô cùng khâm phục về những hiểu biết sâu rộng
của bác về lan. Và vô cùng ngạc nhiên vì thấy bác đã cao tuổi rồi mà vẫn tinh
tường, làm được nhiều việc giúp ích cho đời và giỏi giang về công nghệ thông tin
đến vậy. Từ năm ấy, trang Web của Hội hoa lan Hoa kỳ là người bạn thân thiết của
tôi.
Giống lan tôi có bây giờ nhiều nhất là Tam bảo sắc. Nhớ
lại ngày mới trồng cây lan này tôi thấy mình thật ngớ ngẩn. Tôi trồng Tam bảo
sắc vào giỏ đất nung và trên khúc gỗ khô, cây thì tôi cho bám vào thân cây vải.
Tôi thấy trong mạng nói rằng lan sợ ướt và mưa nặng hạt nên cứ mưa là tôi cất
lan vào trong nhà và thỉnh thoảng mới tưới, e sợ rằng lan chết vì tưới nhiều.
Lúc ấy tôi chưa hiểu thế nào là đủ nước và thiếu nước. Thành ra qua một năm mà
cây lan của tôi không phát triển thêm một chút nào, thậm chí lá lan nhăn nheo
lại mà tôi vẫn không biết là nó đói nước. Chỉ có những cây bám vào thân cây vải
thì đỡ hơn. Về sau khi trời mưa, tôi mặc kệ không cất lan vào trong nhà nữa cứ
để dưới mưa vài ngày, không ngờ cây lan lại xanh tươi, rễ đâm ra tua tủa. Tôi
thấy cây trồng trên giỏ đất nung kém phát triển hơn cây trồng trên thân cây vải.
Thế là tôi trồng lại cho chúng bám vào thân cây vải, chúng phát triển khá nhanh.
Mùa hoa vừa rồi chúng ra hoa khá nhiều, có ngọn cho tới hai chùm hoa.
 |
| Giống lan tôi có bây giờ nhiều nhất là Tam bảo sắc |
Ngày tháng qua đi, tôi cứ tích cóp dần, cây thì mua, cây
thì có được nhờ trao đổi, cây thì xin. Đến bây giờ tôi cũng có được khoảng ba
chục giò lan nhưng chỉ có điều chủ yếu là lan rừng, loại dễ trồng như Tam bảo
sắc (Den. devonianum), Phi điệp (Den anosmum), vũ nữ, Cattleya, hồ điệp, một số
loài tôi không biết tên cứ gọi chung là Den. Mỗi loại một vài giỏ.
Công việc của tôi cũng khá bận rộn. Ngày ít nhất có mặt ở
trường 8 tiếng. Công việc gia đình tôi cũng là người trụ cột. Tôi thường trồng
lan vào thứ bảy, chủ nhật. Đôi lúc thì trồng vào buổi tối.Việc chăm sóc lan của
tôi thường vào buổi sáng- trước giờ đi làm và buổi chiều - sau giờ đi làm về.
Mùa hè, tôi chăm sóc lan nhiều hơn vì theo như mọi người mách bảo mùa hè lan
phát triển mạnh nên tưới nước và phân nhiều hơn, còn mùa đông thì ít chăm sóc
hơn. Tôi thấy việc trồng lan rất phù hợp với công việc của tôi vì nó nhẹ nhàng,
mất ít thời gian chăm sóc. Mùa hè là những lúc chúng tôi được nghỉ hè nên việc
chăm sóc lan thật thuận lợi. Thời gian để chăm sóc lan không nhiều nhưng thời
gian để tôi ngắm nó thì rất nhiều. Ngày nào tôi cũng phải ngắm, ngày bận không
ngắm được thì tối về bật đèn lên mà ngắm, không có hoa thì ngắm lá, thân, rễ.
Thấy cái mầm, hay cái rễ nào mới nhú ra là cũng đủ vui rồi chứ chưa nói gì đến
nụ, hoa. Những buổi đi làm về, bước vào đến cổng là tôi đã quan sát ngay những
giỏ lan thân yêu, tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm, yên bình. Công việc cũng có lúc
làm tôi căng thẳng, buồn phiền nhưng được ngắm lan, chăm sóc lan, mọi ưu phiền
tan biến cứ như là người ta được "từ bi, hỉ xả trước cửa phật" vậy. Nhưng cũng
nhiều đêm tôi mất ngủ vì lan đấy. Đêm ngủ tôi cũng mơ thấy mình có được thêm
nhiều cây lan mới, rồi cũng có đêm chợt tỉnh dậy không ngủ được cũng vì nghĩ
ngợi làm sao mình có được một giàn lan đẻ thỏa sức nuôi trồng và trưng bày? Làm
sao để cứu những cây lan hồ điệp đang chết dần vì thối ngọn?
Hoa lan ở vùng quê tôi là thứ xa lạ, chẳng ai quan tâm.
Thấy tôi mê lan, một cô giáo trường tôi bảo: "Bánh mì còn chưa có mà ăn, nói chi
đến hoa hồng." Thành ra niềm say mê lan của tôi cũng khó tìm người để chia sẻ.
Tôi thì thấy không phải cứ đầy đủ vật chất mới thưởng thức được cái đẹp, mới
chơi được hoa. Cái quan trọng là tâm hồn người ta thế nào? Tôi yêu thiên nhiên,
cỏ cây hoa lá tôi thấy mình sống đẹp hơn, giàu lòng vị tha hơn, mình có thể bỏ
lại những toan tính đời thường để hướng tới cái thiện hơn.
Tôi tự đánh giá là mình mê lan nhưng không biết như vậy
đã được xếp vào hàng mê lan chưa? Vì tôi thấy các bác bên Hoa kỳ có nhiều hoa
lan đẹp. So với các bác bên ấy, tôi thấy mình quá bé nhỏ, cây lan của mình chỉ
như cây cỏ mà thôi đâu có đẹp lộng lẫy như lan của các bác ấy. Tình cờ tôi gặp
bác Đáng trên mạng, được bác động viên gợi ý viết bài về lan, tôi rụt rè e ngại
không muốn viết vì kinh nghiệm và hiểu biết về lan của tôi có gì để viết cơ chứ.
Tôi cứ lần lữa khất bác, nhưng hôm nay thấy ngại vì phụ công bác động viên, tôi
mạo muội chia sẻ niềm đam mê lan cùng bác và những người yêu lan. Có điều gì
chưa phải mong bác lượng thứ và xin chân thành cảm ơn bác đã bớt chút thời gian
đọc bài viết này của cháu.
Hưng Yên
Vũ thị Hoài