Người trồng lan
19:11
Là
cán bộ ngành văn hoá, tôi đã đọc khá nhiều sách và bài báo về hoa
lan, nên cũng tự cho mình đã có nhiều hiểu biết về loài hoa cao quý đó. Nhưng
tôi tự thấy là sai, sau khi câu chuyện nhỏ này xảy ra…
 |
| Chậu địa lan Kiếm Thanh ngọc, bẩy thân, ba giò hoa |
Trưa
ngày 22 tháng chạp, tôi họp ở Nhà xuất bản vừa về đến nhà, vợ tôi chỉ chậu địa
lan Kiếm, lác đác vài bông hoa đã nở, và nói: Bác Nhân cho nhà mình chậu lan này
để đón xuân đây! Bác vội lắm nên về Sóc Sơn rồi.
Tôi liếc
nhìn chậu lan, xót thương ông anh cả già yếu và nói: Bác Nhân vất vả quá! Đúng
là! của một đồng công một nén!Vợ tôi nói tiếp: Bác đi xe ôm, lùng sục các lan
hữu khắp Hà Nội mới mua được chậu lan này đấy!
Một lúc
sau, Hảo là thư ký riêng của tôi đến và đưa cho tôi mấy công văn khẩn và bản
quyết toán. Hảo nhanh nhẹn bê chậu lan theo tôi vào phòng khách rồi đặt lên
đôn.
Tôi để ý
thấy Hảo kéo một cái ghế nhỏ đến ngồi cạnh chậu lan. Trong khi tôi đọc các công
văn và bản quyết toán thì Hảo vuốt nhẹ nhàng từng cái lá lan, ngồi im, mắt lim
dim, chắc là đang tận hưởng mùi thơm của hoa lan.
Tôi đọc
xong các công văn, khẽ hỏi Hảo:
- Chú
biết loài hoa này à?
- Sếp có
được chậu địa lan Kiếm Thanh ngọc, bẩy thân, ba giò hoa này tuyệt vời đấy
ạ!
- Sao
chú biết kỹ thế?
- Dạ ông
đẻ ra em, chơi lan từ năm 60 tuổi. Tết này ông em 80 tuổi ạ.
Nhà tôi,
vốn rất quý chú Hảo. Con người chất phác và hay giúp việc riêng của gia đình
tôi, nên đã bàn với tôi.
- Anh ạ!
Biếu cụ thân sinh ra chú Hảo chậu lan này đi. Để chúc thọ cụ 80 tuổi! Cũng chẳng
đợi tôi đồng ý hay không lại nói tiếp:
- Chú
Hảo à! đây là món quà của anh chị, chúc thọ ông 80 tuổi.
Tôi đành
phải nói theo: Anh chị bận lắm, chú mang về hộ anh chị.
Hảo
cuống quít từ chối: Em cảm ơn, nhưng em không dám nhận đâu ạ! Chậu lan này quí
lắm đấy ạ!
Nhà tôi
hơi nghiêm giọng: Này đây là tặng phẩm chúng tôi chúc thọ ông cụ! Không phải là
cho chú đâu!
Hảo tần
ngần mãi rồi mới bê chậu lan về.
 |
| Địa lan Kiếm Thanh ngọc |
Sáng 30
Tết, chú em rể tôi tặng vợ chồng tôi một chậu lan Hoàng thảo, có 3
cây và 4 giò hoa, các mầu khác nhau: trắng tuyến, trắng tím, trắng hồng, rực rỡ
vô cùng.
Nhà tôi
thích lắm, đặt lên đôn và gật gù: thế là đủ rồi, có cành đào, có chậu quất, có
chục bông lay ơn lại thêm chậu lan này nữa.
Tôi buột
mồm khoe với chú em rể:
- Hôm nọ
bác Nhân có mang cho anh chị một chậu địa lan Kiếm Thanh Ngọc, có 7 thân và 3
giò hoa.
Chú em
rể tôi vội hỏi:
- Thế
chậu Thanh Ngọc, bác để ở đâu?
- Anh
chị cho rồi, cho chú thư ký của anh.
- Chết!
Em nói thật, chậu Thanh Ngọc đó đắt đúng bằng một trăm chậu lan Hoàng thảo này
đấy ạ. Loại lan đó là đầu bảng lan truyền thống Việt Nam. Hai bác có công rất
lớn, đưa cháu Đức ở quê ra, cho ăn ở học hành, bây giờ cháu lại được đi học ở
Pháp. Bác Nhân biết ơn, tặng hai bác chậu lan quý đó là đúng. Còn hai bác lại
cho đi! Phí quá! Sao không hỏi em?
- Chú
Hảo là thư ký riêng của anh, chú ấy tốt lắm. Ông cụ chú ấy năm nay 80 tuổi, anh
chị mừng thọ ông cụ mà.
Chú em
rể tôi ca cẩm mãi, chúc thọ ai bằng chậu lan quý này à! Phí
quá!
Trưa 30
Tết. Hảo đưa bố đến nhà tôi, bê cả chậu lan theo. Vừa ngồi vào phòng khách, nhà
tôi chưa kịp mời nước, Hảo đã vội nói:
- Thưa
anh chị, em đã trình bày rất rõ với ông em, anh chị rất tốt với gia đình em, đã
chúc thọ ông em bằng chậu lan rất quý này. Nhưng ông em dứt khoát không nhận.
Hôm nay em xin được đưa ông em đến để nói chuyện với anh chị!
- Tôi
ngắm ông cụ thân sinh ra chú Hảo, tuy 80 tuổi, râu tóc đã bạc, nhưng còn khá
lanh lợi, không nặng nề như nhiều cụ già khác.Tôi vội nói tiếp (vì hơi ngại nhà
tôi khi đã biết được chậu lan này rất quý, rồi có thái độ quá vui khi được trả
lại, hoặc thật thà quá, nói ra sự kém hiểu biết về lan nên mới cho đi). - Thưa
bác, em Hảo làm việc với cháu gần chục năm, anh em hợp nhau, chúng cháu coi nhau
như anh em. Biết bác chơi lan, nên kén mãi được chậu lan quý để chúc thọ bác đấy
ạ. Rất mong bác thông cảm vì chúng cháu quá bận, không mang tới tận nhà biếu bác
được.
Ông cụ
trả lời rất vui nhưng rất trịnh trọng:
- Kính
thưa ông bà, cháu Hảo được giúp việc ông, rất kính trọng ông, hôm cháu mang chậu
lan về và có nói ông bà cho chậu lan quý này để chúc thọ tôi, cả gia đình tôi
cảm động lắm! - Chậu lan này quý lắm ạ. Tôi chơi lan gần 20 năm chưa dám mơ ước
đâu ạ. Xin cám ơn và xin trả lại.
Vợ chồng
tôi tranh nhau nói: Xin bác cứ nhận.
Ông cụ
chậm rãi nói:
- Xin
ông bà nhận lại trong mươi ngày Tết, sau đó xin ông bà cho phép tôi được chăm
sóc chậu lan này. Ngày 12 tháng giêng, chi hội lan chúng tôi sẽ họp ở nhà tôi,
để chúc thọ tôi. Ngắm lan, uống trà và bình thơ. Có thêm chậu lan quý này chúng
tôi sẽ vui lắm. Xin kính mời ông bà tới dự một buổi hợp của những người yêu
lan.Tôi vội nói:
- Thưa
bác! đến ngày đó sợ hoa tàn mất ạ.
- Dạ nếu
để chậu lan ở trong nhà, không bị ong bướm đến thụ phấn, hoa Thanh Ngọc sẽ bền
được 25 ngày. Đến rằm tháng giêng vẫn còn hoa đấy ạ. Giống lan quý này, ít người
dám để nhiều thân thế này đâu ạ! Vậy cũng xin được phép như thế này: Độ tháng 3,
tôi sẽ tách thành 2 chậu: bốn thân và ba thân - và sẽ học hỏi kinh nghiệm của 2
cụ chơi loài lan này được năm bảy năm rồi. Đến Tết năm sau, nếu cả hai chậu lan
đều có hoa. Xin ông bà cho gia đình tôi được mượn chậu lan nhỏ để đón xuân. Như
vậy chúng tôi vô cùng biết ơn rồi đấy ạ. Còn bây giờ ông bà cho chúng tôi không
dám nhận. Được chung lộc với ông bà đến như vậy là đủ lắm rồi, quý lắm rồiạ, vui
sướng lắm rồi!
Ý kiến
của cụ Hảo đúng là chuẩn nhất. Thế là Hảo bàn với nhà tôi khá kỹ đặt cái đôn có
chậu lan ở chỗ nào. Khách đến được ngắm hoa hưởng thụ hương thơm trong mấy ngày
Tết, và không lo sợ bị mấy đứa cháu nội, ngoại: con Nghé, thằng Kít, thằng Mít
đến chúc Tết ông bà rồi đuổi nhau làm đổ chậu lan.
 |
| Tôi tắt hết đài, đến ngồi cạnh chậu lan Kiếm Thanh Ngọc và các chậu hoa khác |
Tối 30
Tết - Nhà tôi bận rộn ở dưới bếp. Tôi tắt hết đài, đến ngồi cạnh chậu lan Kiếm
Thanh Ngọc và các chậu hoa khác. Lâu lắm rồi tôi mới có được những lúc thật
thanh thản như thế này. Tự nhiên, tôi cảm thấy chìm dần trong không gian thơm
thơm, dìu dịu, ngắm mấy chùm lá biêng biếc, ba giò hoa nho nhỏ cao hơn đám lá,
mang mấy chục cái nụ và mươi bông hoa đã nở. Cánh hoa màu lục sáng, họng và cánh
lưỡi trắng muốt như ngọc, thanh khiết một cách kỳ diệu, tâm hồn tôi thấy nhẹ
nhàng, lâng lâng, thư thái vô cùng.
Lúc này
nhìn các chậu lan Hoàng thảo sặc sỡ - chục bông lay ơn mầu san hô trên bàn chỉ
còn là các loài hoa làm vui vui con mắt. Rồi tôi nhớ lại câu chuyện của nhà văn
Nguyễn Tuân về một thú vui hết sức tao nhã của các cụ ngày xưa, ngậm kẹo mạch
nha bọc những viên cuội, ướp hương Mặc lan, ngắm lan, uống rượu và làm
thơ.
Tôi bỗng
nhớ ra các thành ngữ: Vua chơi lan, quan chơi trà, cùng những lời đánh giá hoa
địa lan Kiếm rất cao như Bách hoa chi Anh, Hoa chi Kiêu tử, loài hoa có vương
giả chi hương, hoặc câu chuyện Tầm lan của Dương Duy Ngữ và bài tuỳ bút của Đặng
Tiến Nam: thú chơi lan của người Hà Nội.
Tôi hơi
tự hào, đã tự thấm thía được một chút nào đó nét văn hoá truyền thống Á Đông.
Tôi đã thấy được cái đáng quý của loài hoa lan Kiếm, dáng thanh thanh, hương dìu
dịu, mầu hoa nhã nhã, nhưng lại thể hiện sự trong sáng tuyệt vời, đi vào tâm hồn
con người rất sâu đậm mà ít có loài hoa nào sánh kịp.
Người
xưa nói:
Thức
giả, thị Bảo
Bất
thức giả, thị thảo
“Biết
thì quý như báu vật
Không
biết thì coi như cây cỏ”
 |
| Cymbidium sinense |
Đúng là
có những cái đẹp - ai cũng có thể nhận thấy ngay được. Nhưng cũng có những cái
đẹp cần phải nghiền ngẫm, suy nghĩ học tập, và trao đổi với nhiều người, mới có
thể nhận thức được.
Tôi mong
chóng đến ngày 12 - Tôi sẽ được gặp những con người chí tình, chí nghĩa với lan,
những con người đã cố gắng gìn giữ một nét văn hoá truyền thống dân
tộc.
Qua cách
suy tính của cụ Hảo, tôi cũng thấy được phần nào tính cách trong sáng - chân
thật và chu đáo của con người đã 20 năm sống bên những chậu
lan.
Lan
Venus
(hoalanvietnam.org)